Son dönemde sanat dünyasında en çok konuşulan ve merak edilen yeniliklerden biri Non-Fungible-Token (NFT). Yani, kopyalanması, değişimi, taklidi mümkün olmayan ve her biri farklı değerdeki özel bir kriptografik para türü. Bu hayli teknolojik konunun sanat dünyasını ilgilendirmesinin sebebi ise NFT’ye çevrilip satılabilen sanat eserleri.
Daha ayrıntılı bir şekilde anlatmak gerekirse, NFT tabanlı eser, sanatseverler için yeni bir dünyanın da kapılarını aralıyor. Değiştirilemez, eşsiz ve benzersiz anlamında kullanılan bu terim, diğer kripto paralardan farklı olarak her biri kendine has özelliğe sahip token’ları ifade ediyor. Eserin içerisinde bu token’lar bulunuyor ve değerini bunlar belirliyor. Şifreli halde bulunan NFTler kopyalanamıyor veya değiştirilemiyor. NFT’den başka bir tür para ile de takas edilemiyor. Eser blockchain altyapısına bağlanıyor, blok zinciri olarak da anılan bu veri tabanı sürekli artan veri kayıtları kümesini şifreli bir şekilde tutarak istenmeyen kişilerin erişimini engelliyor. Böylece sanat eserleri özgünlüklerini koruyor ve kopyalanamıyor.
Türk CEO’dan Tweet’e 2.9 Milyon Dolar
Fiziksel dünyada karşılığı olan klasik sanat eserlerinin bile kopyaları yapılabiliyor ve bunları bazı büyük müzeler bile orijinallerinden ayıramıyorken NFT sanatında kopyanın mümkün olmaması sanat severleri heyecanlandıran bir diğer konu. Eserlerin orijinal olduğundan yüzde 100 emin olunabiliyor. Peki NFT’ye aktarılan eserler nerede satılıyor? Bu dijital eserleri satın almak isteyenler internetteki Ephimera, Mintbase, Opensea, Nifty Gateway, Portion, SuperRare ve Terra Virtua gibi birçok dijital pazarı ziyaret edebiliyor. Dijitale aktarılabilen her şey NFT olarak satılabiliyor. Buna en ilginç örneklerden biri Twitter’ın CEO’su Jack Dorsey’nin ilk yazdığı tweet’i açık artırmaya çıkarması oldu. Tweet’i Bridge Oracle’ın Türk CEO’su Sina Estavi 2.9 milyon dolara satın aldı.
Banksy’nin ‘Moronlar’ı NFT Uğruna Yakıldı
NFT’nin sanat dünyasındaki rolü hakkında henüz birçok belirsizlik bulunsa da şimdiden birçok ünlü isim NFT sanat pazarında ismini duyurmaya başladı. Bunlardan en çok bilineni kripto para blok zincir firması Injective Protocol’ün Banksy eserini yok ederek NFT’ye çevirmesi oldu. Injective Protocol önce, Banksy’nin 2006 yapımı “Moronlar” adlı eserini 95 bin dolar ödeyerek bir galeriden satın aldı. Daha sonra “BurntBanksy” adlı bir twitter adresi açıp yapıtı yakarak yok ettiği videoyu canlı olarak yayınladı. Üzerinde, “Siz moronların gerçekten bu boktan şeyi satın alacağınıza inanamıyorum” yazan eser yakılmadan önce blok zincir altyapısına yüklenip NFT’ye dönüştürüldü. Asıl ilginç olan ise eserin NFT versiyonunun daha sonra 382 bin dolara alıcı bulması oldu.
Aylar İçinde 100 Dolardan 69 Milyona
Elon Musk’ın sevgilisi şarkıcı Grimes de NFT sanatının faydasını görenlerden. Genç şarkıcı, erkek kardeşi Mac Boucher ile birlikte ürettiği WarNymph adlı 10 eserden oluşan koleksiyonu sadece 20 dakika içinde 6 milyon dolara sattı. Kripto sanat pazarı ulaşılabilir olmasıyla da dikkat çekiyor. ABD’de yaşayan 18 yaşındaki Fewocious lakaplı sürrealist bir ressam NFT tabanlı eserini 370 bin dolara satmayı başardı. İngiliz sanatçı Damien Hirst de ilk NFT tabanlı eserini satışa çıkarmaya hazırlandığını açıkladı. Dünyanın en büyük müzayede evlerinden Christie’s de kripto sanat pazarına adım atanlardan. Müzayede evi geçtiğimiz şubat ayında Beeple adlı sanatçının NFT temelli “Everydays: The First 5000 Days” adlı eserini açık artırmaya çıkardı. 69.3 milyon dolara satılan eser Beeple’ı yaşayan en değerli 3’üncü sanatçı yaptı. Yine Beeple’ın Crossroads adlı eseri geçtiğimiz mart ayında ilk alıcısı matematikçi Pablo Rodriguez-Fraile tarafından 6.6. milyon dolara satıldı. Matematikçi eseri geçen ekim ayında 67 bin dolara satın almıştı. En ilginç detay ise Beeple’ın geçtiğimiz ekim ayına kadar en pahalıya satılan eserine sadece 100 dolar ödeniyordu.
Belediyenin Boyadığı Graffiti Kaybolmadı
NFT sanatında yaşanan gelişmelerin her biri birbirinden şaşırtıcı. Parisli sokak sanatçısı Pascal Boyart, yaptığı bir graffitiyi belediye üzerini boyamadan önce NFT’ye çevirmeyi başardı. 2019 yılında Paris’te sarı yelekliler protestolarının en yoğun olduğu dönemde Eugène Delacroix’nın meşhur “Halka Yol Gösteren Özgürlük” eserinden ilham alan Boyart benzer bir grafiti çizdi. Resmin orijinalinde ayaklanan halkın yerine sarı yeleklileri çizen Boyart’ın resmi Paris Belediyesi’ni mutlu etmedi. Ancak resmin üzerini gri boyayla kapatan belediye eseri yok etmek için geç kaldı. Sokak sanatçısı, “Bugün duvar fiziksel olarak orada değil ama NFT’ye çevrildi, bu çok tatmin edici” diyor. Öte yandan geçtiğimiz günlerde Nifty Gateway adlı NFT satış sitesinde bazı kullanıcıların hesaplarının hacklenerek on binlerce dolar değerinde NFT tabanlı eserlerin çalınması konuyla ilgili güvenlik endişeleri doğurdu. Nifty ise hacklenen kullanıcıların hesaplarında iki faktörlü kimlik doğrulamayı aktif hale getirmedikleri için bu olayın yaşandığını söyleyerek kendini savundu.
PAK Gelecek Ay Sothebys’de
Türkiye’de NFT sanatının öncülerinden biri ise Refik Anadol. Los Angeles’ta yaşayan sanatçının 2021 yılının sonunda NFT sanatının en büyük isimlerinden biri haline geleceği düşünülüyor. Nifty Gateway’de eserlerini satan Anadol twitter hesabından paylaştığı bir gönderide, “Kripto sanat topluluğunda olmak çok heyecan verici” diye yazdı. Anadol’un “Machine Hallucinations-Mars” adlı eseri Nifty Gateway’de 37 bin 900 dolara alıcı buldu. Öte yandan geçtiğimiz günlerde Social Alpha Foundation tarafından düzenlenen ve tüm geliri iklim değişikliği çalışmalarına katkıda bulunma amacıyla Open Earth Foundation’a bağışlanan NFT müzayedesinde Anadol’un “Machine Hallucinations: Nature Dreams – Last Memory adlı eseri 327 bin dolara alıcı buldu. Sanatçı şimdi de fiziksel ortamda ürettiği her eseri NFT’ye de çevireceğini söylüyor. Yine Türk bir diğer sanatçı Murat Pak ismiyle de anılan PAK. NFT tabanlı eserleri ile bugüne dek 1 milyon dolardan fazla kazanarak Beeple’dan sonra yaşayan en değerli NFT sanatçısı olan PAK’ın “The Cheap” adlı eseri gelecek ay Sotheby’s Müzayede Evi’nde satışa çıkarılacak. Bir diğer önemli Türk NFT sanatçısı ise Tarık Tolunay. Tolunay’ın Karaköy, Eminönü ve Galata Köprüsü’nü resmettiği “Pandemi” adlı NFT tabanlı eseri geçtiğimiz günlerde İranlı bir koleksiyonere 36 bin dolara satıldı.
Önceki Yıla Göre Yüzde 300 Arttı
2020 yılında dünya çapında toplam 250 milyon dolar değerinde NFT ticareti yapıldı. Bu, önceki yıla göre yüzde 300 daha fazla. Gün geçtikçe büyüyen sektör, NFT tabanlı eserlerin gerçek sanat olup olmadığına dair tartışmaları beraberinde getirse de bir zamanlar Andy Warhol’un çorba konserverleri hakkında da benzer yorumların yapıldığını unutmamak gerek…
