Internet Archive’ın (IA), geçen hafta dijital ‘Ulusal Acil Durum Kütüphanesi’ni (National Emergency Library) çevrimiçi erişime açması ‘korsan kitap’ tartışmalarını da beraberinde getirdi. ‘Ulusal Acil Durum Kütüphanesi’, çoğu halen en çok satanlar listesinde bulunan 1,4 milyon e-kitabı serbest dolaşıma sokmuş oldu. Yayınevleri ve yazarlar, Internet Archive’ın küresel salgını “korsanlık için bir bahane” olarak kullandığını söyledi.
Covid-19 salgınının önlenmesi amacıyla dünyada milyonlarca insan ya karantinada ya da sosyal izolasyonda bulunuyor. IA da kendi açıklamalarına göre “herkesin evde oturduğu bu günlerde iyi niyetli bir girişim olarak” 1,4 milyon e-kitabı dijital ortamda erişime açtı. Ancak, erişime açılan kitapların çoğunun hâlâ telifli olması nedeniyle IA, yayıncılık dünyasını “bel altı vurmakla” suçlandı.
Web sayfalarını arşivlemek için 1996 yılında kurulan IA, 2005 yılında kitapları dijitalleştirmeye başladı. Kâr amacı gütmeyen kuruluş, uzun zamandır telifli kitapları erişime açmakla zaten suçlanıyordu. Covid-19 pandemisi nedeniyle IA bu kez, pazartesi günü ‘Ulusal Acil Durum Kütüphanesi’ni ücretsiz olarak herkesin erişimine açtığını duyurdu. Kütüphanede ücretsiz olarak çevrimiçi erişilebilen telifli kitaplar arasında helen çok satan listelerinde bulunan JK Rowling, George RR Martin, Stephen King, Hilary Mantel ve Neil Gaiman’ın romanları da yer alıyor.
Aralarında Pulitzerli yazar Colson Whitehead’in de bulunduğu pek çok yazar, tweet atarak IA’nın bu uygulamasına tepki gösterdi. Yazarlar ve yayınevleri IA’yı ‘korsan yayıncılık’ yapmakla suçluyor.
ABD’deki Yazarlar Birliği tarafından yapılan açıklamada, “IA’nın Covid-19 salgını bahane olarak kullandığı”, “kitapları erişime açarak telif yasalarını çiğnediği” ve “yayıncılık dünyasına zarar verdiğini” vurguladı.
Açıklamada, “yazarların çoğu zaten mücadele ediyor” denildi. Yazarlar Birliği’nin açıklamasında, IA’nın “bu kitaplar üzerinde hiçbir hakkı olmadığı” vurgulandı.
Kriz sebebiyle dünyanın dört bir yanındaki yazarlar kitap fuarlarının, imza günlerinin iptal edilmesi ve kitapçıların kapanması nedeniyle teliflerini alamıyor. Hâlihazırda pek çok yayınevi ve yazar, mali mali sıkıntı içine girmiş durumda.
Authors Guild (Yazarlar Birliği) Başkanı Douglas Preston ise yaptığı açıklamada, “Sanki bir kitapçıyı yağmaladılar ve yoldan geçenlere kitap dağıtmaya başladılar. Şartlara en az dayanabilecekleri bir zamanda yazarlara ve kitapçılara zarar veriyorlar,” dedi.
İngiltere’de bulunan Society of Authors (Yazarlar Camiyeti) Genel Müdürü Nicola Solomon ise IA’nın yaptığını “utanç verici” olarak nitelendirdi ve “korsanlık bu; basit ve net” dedi.
Tepkiler gelmeye devam ederken ‘Ulusal Acil Durum Kütüphanesi’, hâlâ açık ve 30 Haziran’a kadar da erişime açık kalacak. Diğer taraftan IA’nın dijital kütüphanecisi Brewster Kahle, “Yaşadığımız acil durum nedeniyle bu kütüphane sistemi evden eğitim görmekte zorlananlara yardımcı olacak,” açıklaması yaptı ve şöyle devam etti: “Bu bizim hayalimizdi; herkesin parmaklarının ucundaki kütüphane.” IA tarafından yapılan açıklamada, “Yazarların ve yayıncıların bu küresel salgından da etkileneceklerinin farkındayız,” denildi ve kitabının açık erişimden kaldırılmasını isteyen yazarların kendilerine e-posta göndermeleri istendi.
