Sanatçı Richard Prince, ‘Yeni Portreler’ sergisini yeniden açtı. Sanat eleştirmenleri Prince’in, ‘aynı numarayı yeniden çektiğini’ söylüyor ve soruyor: “Birincisinde yaptığı bir yenilikti, peki ya şimdi?”
Prince, 2014 yılında, başkalarının çektiği Instagram fotoğraflarının büyük baskılarını, New York Frieze Gallery’nin duvarlarına astığında sanat eleştirmenleri şaşırmış, fotoğraflarını kullanmak için izin almadığı kişilerse öfkelenmişti.
Prince’in sergisinde yer alan eserlerin tamamı, başkaları tarafından çekilmişti. Sanatçının, başkalarının çektiği fotoğrafları satışa sunması ve üzerine de bu satıştan 90 bin dolar kazanması tartışılmıştı. Neticede akıllı telefonlar sayesinde herkes fotoğraf çekebiliyor, efektlerle oynayabiliyor, sosyal medyada herkes kendi fotoğrafını zaten sergiliyordu. Şimdi 65 yaşındaki bir sanatçı ortaya çıkmış, fotoğrafları almış, altına bir yorum yapıp büyük boy bastırmış ve para kazanmıştı.
Prince’e duyulan öfkenin bir diğer sebebiyse sergilediği fotoğrafların sahiplerinden izin almamış olmasıydı. Özellikle kadınlar Prince’i çok sert biçimde eleştirmişti. Örneğin fotoğrafı sergide izinsiz kullanılan bir kadın olan Zoë Ligon, Instagram’da yaptığı yorumda çocukken cinsel istismara maruz kaldığını yazmış, kendi “seksi selfilerini” cinselleştirilmiş imajını geri kazanmak için çektiğini, ancak bu fotoğrafın sergide kullanılmasının yeni bir istismar olduğunu vurgulamıştı. Zoë Ligon şöyle devam etmişti: “Her yıl milyonlarca insanın cinsel saldırıya uğradığı göz önüne alındığında, bu çalışmanın çok daha derin bir sınır ihlali olduğunu düşünen tek kişi ben değilim diye tahmin ediyorum.”
Prince’in yaptığı elbette, sanat ve hak ihlalleri arasındaki sınırın yeniden sorgulanmasına yol açmıştı. Prince ise yaptığı şeyin “appropriation” örneği olduğunu söyleyerek işin içinden çıkmıştı. “Appropriation”, kendine mal etme, diğer adıyla temellük, demek. Bu sanat yönteminde sanatçı hâlihazırda var olan eserlere, fotoğraflara veya objelere hiç müdahale etmeden – veya çok az müdahale ederek – adı üzerinde, onları kendine mal edip yeniden ‘üretmiş’ oluyor.
Prince’in Instagram fotoğraflarını kendine mal ettiği ilk sergisi eleştirmenlerce heyecanla karşılanmıştı. Örneğin, New York gazetesinden Jerry Saltz, Richard Prince’in herkesi ‘Dahice trollediğini’ yazmış ve şöyle devam etmişti:
“İnternet ne yapar? İnternet nefret eder. Açıkçası, başka birçok şey de yapar: ayaklanmaları harekete geçirir, kendine mal eder, arzulatır, bozar, kedileri sever, rahatsız eder. Ancak, nefret genellikle internetin en iyi yaptığı şeydir, özellikle de iyi bir trol bulduğunda. Ve son zamanlarda Richard Prince’in yarı devrimci, basit, çoğunlukla müstehcen Instagram fotoğrafları yanıt olarak nefret alıyor. Bu çalışmalar sebebiyle Prince pis yaşlı bir adam, ürpertici ve sapık olarak adlandırıldı. Bunların hepsi doğru olabilir – ama en azından hepsi harika bir şekilde doğru.”
‘Yeni Portreler’ ilk sergilendikleri günden altı yıl sonra, şimdi Los Angeles Gagosian Gallery’de yeniden sergilenmeye başlandı. 21 Mart’a kadar açık kalacak sergi bu defa yeni bir tartışmayı da beraberinde getirdi. Eleştirmenler, “Yeni Portreler ilk sergilendiğinde sanatçı ortaya yeni bir şey koyuyordu, peki şimdi amacı ne?” diye soruyor. Kimiyse buna “ucuz provokasyon” diyor.
Üstelik artık “Yeni Portreler sanat mı?” sorusu dahi sorulmuyor, çünkü bu çok önce sorulup olası bütün yanıtları aldı, tüm yorumlar yapıldı. Sanat tarihçisi Anika Meier, “yeniden bu ucuz provokasyona ne gerek var?” diye sorarak şu yorumu yapıyor: “Burada sadece beyaz bir adamın, fotoğraflarını izinsiz kullandığı kadınlar ve kadın bedeni üzerinde güç gösterisi görülüyor.”
